کمبود ریز مغذی‌ها در کودکان کشور (آمار)

کمبود ریز مغذی‌ها از مشکلات شایع تغذیه‌ای در جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. بر اساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت و دیگر سازمان‌های بین‌المللی، کمبود ید، آهن و ویتأمین آ از شایع‌ترین کمبودهای ریزمغذی‌ها در جهان به شمار می‌رود. در کشور ما، اولین بررسی ملی تعیین وضعیت کمبود ریزمغذی‌های آهن، روی، ویتأمین‌های آ و د در سال 1380 توسط دفتر بهبود تغذیه جامعه و با همکاری انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور، آزمایشگاه ملی رفرانس و یونیسف، انجام شد. در این بررسی شیوع کمبود این ریز مغذی‌ها در هفت گروه سنی کودکان 23-12 ماهه، کودکان 6 ساله، نوجوانان دختر و پسر، زنان باردار و زنان و مردان میان‌سال به تفکیک در 11 اقلیم کشور مشخص شد. دز هر گروه سنی 4400 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج این بررسی، شیوع کم‌خونی بر اساس هموگلوبین در کودکان 23-12 ماهه، 38 درصد است و در برخی از استان‌های کشور از جمله سیستان و بلوچستان، جنوب خراسان و جنوب کرمان به 60 درصد در مناطق روستایی می‌رسد. کمبود شدید آهن بر اساس فرییتین سرم در حدود 33 درصد کودکان کشور وجود دارد. به عبارت دیگر در حدود یک سوم کودکان کشور از تخلیه شدید ذخایر آهن رنج می‌برند. این یافته حاکی از آن است که کم خونی در کودکان زیر 2 سال کشور به عنوان یک مشکل حاد مطرح است. شیوع بالای کم خونی در کودکان زیر 2 سال کشور از آن جهت حائز اهمیت است که آخرین یافته‌های علمی حاکی از آن است که ابتلا کودک به کم خونی فقر آهن در 2 سال اول زندگی، صدمات غیر قابل جبران بر رشد و تکامل مغزی او وارد می‌سازد و کاهش بهره هوشی به میزان 10 تا 15 امتیاز به عنوان یکی از پیامدهای زیانبار کم خونی فقر آهن، توانمندی‌های ذهنی کودکان را کاهش می‌دهد. این بررسی، همچنین نشان داد که 18 درصد کودکان 6 ساله با کم خونی و 26% با فقر آهن پا به کلاس اول می‌گذارند که قطعاً بر قدرت یادگیری آنان اثر منفی می‌گذارد. افت تحصیلی و غیبت از مدرسه به دلیل تضعیف سیستم ایمنی و ابتلای مکرر به بیماری‌ها، از پی‌آمدهای فقر آهن و کم خونی است. این بررسی، حاکی از آن است که کمبود روی نیز به عنوان یک مشکل عمده در کشور مطرح است. بر اساس نتایج این بررسی، در حدود 19 درصد کودکان 15-23 ماهه و 30 درصد کودکان 6 ساله کشور دچار کمبود روی هستند و شدت کمبود در برخی از مناطق کشور از جمله سیستان و بلوچستان، جنوب خراسان و جنوب کرمان به حدود 68 درصد در کودکان 15-23 ماهه و 45 درصد در کودکان 6 ساله می‌رسد. بررسی ملی ریز مغذی‌ها کمبود ویتأمین‌های آ و د را نیز در کودکان 15-23 ماهه مشخص نموده است. بر اساس نتایج بررسی کمبود شدید ویتأمین آ بر اساس رتینول سرم در حدود 2 درصد کودکان کشور وجود دارد و بالاترین میزان شیوع در اقلیم سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و جنوب خراسان به میزان 5/5 درصد مشاهده می‌شود. کمبود ویتأمین د نیز در 7/3 درصد کودکان کشور وجود دارد. شیوع کمبود ویتأمین د از 2/2 درصد در اقلیم یزد، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و مرکز کرمان تا 5/6 درصد در استان تهران متفاوت است.

با توجه به وسعت کمبود ریز مغذی‌ها در کودکان کشور و عواقب زیانبار آن بر رشد و تکامل مغزی کودک، سیستم ایمنی بدن و رشد جسمی طراحی و اجرای مداخلات مناسب از جمله تقویت برنامه‌های مکمل یاری، آموزش تغذیه و غنی‌سازی مواد غذایی باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

منبع :  دکتر محمدعلی نیلفروشان فوق تخصص ژنتیک اطفال