کلسترول چیست و چطور ایجاد می شود؟

کلسترول ماده ای است از جنس چربی  که به دسته ای از لیپیدها بنام استروئید ها تعلق دارد.

وظایف کلسترول در بدن:

1- در ساختار غشاء سلولی نقش کلیدی دارند. (ساخت وترمیم دیواره سلولی)

2- تولید صفرا (متابولیسم چربی ها)

3- پیش ماده ویتامین D است (در حضور نور خورشید و آنزیم های خاص تبدیل به ویتامین D میگردد)

4- سنتز هورمونهای جنسی (استروژن، پروژسترون، تستوسترون)، کورتیزول و آدرنالین.

5- در ساختمان آنزیمها و در ساختمان سیستم عصبی کلسترول وجود دارد.

کلسترول چطور ایجاد میشود و چگونه در خون منتقل می شود؟

کلسترول یا توسط کبد تولید شده و یا از طریق رژیم غذایی تامین میشود.

نکته: کبد قادر به تولید تمام کلسترول مورد نیاز بدن میباشد و نیازی به تامین آن از طریق رژیم غذایی نیست.

غذاهای گیاهی فاقد کلسترول میباشند.

کبد وظیفه تولید، برداشت و ترشح کلسترول به جریان خون را به عهده دارد.

80 درصد کلسترول خون را کبد تولید کرده و تنها 20 درصد آن از طریق رژیم دریافت میگردد. کلسترول همچون دیگر چربی ها و روغنها محلول در آب (خون) نبوده و به کمک یک پروتئین خاص موسوم به لیپوپروتئین ها LIPOPROTEINS و ترکیب با آنها در جریان خون انتقال می یابد. کلسترول و تری گلیسریدها پس از جذب از روده ها درون یک پوشش پروتئینی بنام شیلو میکرون و یا کیلومیکرون(CHYLOMICRON) بسته بندی میگردند. در واقع به مجموعه تری گلیسریدها و کلسترول که با پوشش لیپوپروتئینی احاطه گشته اند شیلومیکرون میگویند که 90 درصد آن از تری گلیسریدها و تنها 10 درصد آن را کلسترول تشکیل داده است.

مولکولهای حاملی از جنس پروتئین موسوم به آپوپروتئین ها هنگامی که با کلسترول وتری گلیسریدها ترکیب میگردد به لیپوپروتئین ها تبدیل میشوند. چگالی و یا وزن مخصوص هر کدام از لیپوپروتئین ها با میزان پروتئین موجود در آنها تعیین میگردد.

1- لیپوپروتئین با چگالی خیلی کم(VLDL): حاوی 10 درصد پروتئین، 60-40 درصد تری گلیسرید و 20 -15 درصد کلسترول میباشد. این کلسترول پس از انتقال تری گلیسریدهای خود به عضلات و بافت های چربی به LDL تبدیل میشود.

2- لیپوپروتئین با چگالی کم(LDL): حاوی 20 درصد پروتئین، 45 درصد کلسترول و 15-10 درصد تری گلیسرید میباشد. وظیفه حمل 75 درصد کلسترول به بخشهای (سلولهای) مختلف بدن را به عهده دارد.LDL کلسترول "بد" خوانده میشود.LDL به جدار عروق چسبیده و رسوب میکند. همچنین سطح اکسید نیتریک خون را کاهش میدهد. نیتریک اکساید اجازه میدهد خون آزادانه در رگها جریان یابد.

3- لیپوپروتئین با چگالی زیاد(HDL): حاوی 50 درصد پروتئین، 20-15 درصد کلسترول و 5 درصد تری گلیسرید میباشد. وظیفه بازگرداندن کلسترول از سطح خون  به کبد را به عهده دارد. (با چسبیدن به LDL آن را از جدار عروق پاک میکند). که یا در کبد به اسید های صفرایی تبدیل گردیده و یا مجددا مورد استفاده قرار میگیرد.HDL کلسترول "خوب" خوانده میشود چراکه محافظت از جدار عروق را به عهده دارد.

نکته: 85 درصد کلسترول در کبد به اسیدهای صفراوی، 10 درصد به ترکیبات استروئیدی و 5 درصد به ویتامین D( در حضور آنزیمهای خاص و نور خورشید) تبدیل میگردد.

مقادیر مجاز و مطلوب کلسترول خون (میلی گرم در دسی لیتر):

1-LDL: کـمـتـر از 100 = ایده آل، 129-100 = خـوب،  159-130 = متوسط (مـرزی)، 189-160= بالا، و بالاتر از 190 = خیلی بالا (خطرناک).

2-HDL:بالاتر از 60=ایده آل، و کمتر از 40 ریسک بالا.

3- کلسترول تام (کل کلسترول خون): کمتر از 200=ایده آل، 239-200= ریسک متوسط (مرزی) ، وبالاتر از 240= بالا(خطرناک).

نکته:نسبت کلسترول تام به  HDL(HDL/کلسترول تام): کمتر از 4 (2 یا 3)=ایده آل، 4.5-5.5 =ریسک متوسط (مرزی) و بالاتر از 5.5=بالا وخطرناک محسوب میگردد. این نسبت در تخمین ریسک تصلب شرایین بسیار مناسب است. هر قدر این نسبت بیشتر باشد ریسک هم بالاتر است.

نکته:نسبت LDL/HDL: کمتر از3=ایده آل،5-3= ریسک متوسط(مرزی)، و بالاتر از 5 بالا(خطرناک) میباشد./