سس مایونز

از 250 سال پیش که سس مایونز ساخته شد،تا امروز انواع و اقسام سس ساخته شده اما هنوز هم سس مایونز، پرمصرف ترین است

به عقیده پژوهشگران، مصرف سس مایونز در دوران قاعدگی خانم‌ها، درد ناشی از آن را در روزهای اولیه این سیکل کاهش می‌دهد.

سارا حسنلو
<لطفا برای من سس نریزید. دیگه سس نمی‌خورم، جوش می‌زنم. از این به بعد، به جای سس، روی سالادم آبلیمو می‌ریزم و...>
سس مایونز از آن چیزهایی است که به محض شروع رژیم های لاغری، خوردن آن حرام می شود. افراد چاق همیشه با حسرت به آن نگاه می‌کنند وبه افراد لاغری که می‌توانند با خیال راحت در سالادشان از آن استفاده می‌کنند، غبطه می‌خورند. اما آیا واقعا سس مایونز تا این حدخطرناک است و آیا غیر از ضرر چیز دیگری هم دارد؟
اختراع بزرگ فرانسوی‌ها
داستان‌های ضد و نقیضی در مورد چگونگی پیدایش این سس وجود دارد ولی بسیاری از صاحب‌نظران علم آشپزی معتقدند که اولین بار این سس به صورت مخلوطی از زرده تخم‌مرغ و روغن در فرانسه تهیه شد. گفته می‌شود که آرماند پلسیس و دوک ریشیلیو، آشپزهای فرانسوی در سال 1756، این سس را در محله‌ای به نام <مائون>تهیه کردند و به همین دلیل، به آن <مائونز> به معنای سس تهیه شده در<مائون> می‌گفتند که بعدها، به <مایونز>تغییر یافت. البته ماریا آنتونی، آشپز و نویسنده کتاب‌های آشپزی در فرانسه می‌گوید، این کلمه از لغت >Manger< گرفته شد. این کلمه به معنای تهیه شده با دست است. به هر حال دعوای تاریخی بر سر مخترع این چاشنی لذیذ ادامه دارد و حتی ایتالیایی‌ها ادعا می‌کنند این سس شبیه ترکیبی است که در روم باستان از مخلوط روغن زیتون و تخم مرغ تهیه می‌شده است.
سرمایه‌دار سس فروش
در سال 1910، همسر یک آلمانی مهاجر در نیویورک، برای فروش بیشتر مغازه ساندویچ‌فروشی همسرش، سسی را تهیه کرد. ریچارد هلمان، همسر این خانم، از این سس بر روی سالاد و ساندویچ‌هایش می‌ریخت و آنها را به مشتریانش عرضه می کرد. به دنبال رونق اغذیه‌فروشیش، هلمان محصولات خود را کم کم به مناطق دیگر این شهر و بعدها به شهرهای اطراف فرستاد. البته او درجا نزد و به تدریج در طعم سس خود تنوع ایجاد کرد و به دور ساندویچ‌ها و همه غذاهایی که از این سس داشتند روبان آبی رنگی پیچید. در سال 1912، او سس خود را در ظروف شیشه‌ای با برچسب آبی رنگی که روی آن همان علامت روبان آبی وجود داشت به مردم عرضه کرد و کم کم فعالیت خود را گسترش داد تا اینکه در همان سال، کارخانه این سس را تاسیس کرد و آن را بهترین غذا یا Best Food نام نهاد و سپس در کالیفرنیا نیز شعبه‌ای از این کارخانه را تاسیس کرد. امروزه در حدود 45 درصد از کل شیشه های مایونز فروخته شده در آمریکا در این کارخانه‌تولید می شود!
مایونز در یک نگاه
مایونز سسی غلیظ و خامه‌ای شکل است، که اغلب به رنگ سفید و یا زرد روشن وجود دارد. این سس اغلب به صورت سرد مصرف می‌شود. مایونز، در واقع امولسیون (محلول) روغن و زرده تخم‌مرغ است که برای طعم دادن به آن از سرکه و یا آب لیمو، ترخون و سایر چاشنی‌ها استفاده می‌شود.
مایونز، مادر همه سس ها قلمداد می‌شود و جزء پایه‌ای بسیاری از سس های ترکیبی و سس‌های سالاد به شمار می‌رود، به طور مثال: سس <آیولی>، مایونز تهیه شده با روغن زیتون به همراه سیر است؛ سس <تاتاره>، مایونز چاشنی زده شده با ترشی سبزیجات معطر است؛ <سس روسی>، سس مایونز به همراه کمی سس قرمز است؛ <سس هزار جزیره>، سس روسی به همراه ترشیجات و سبزیجات معطر است و…
اما در مورد محتویات و کالری مایونز

 دکتر کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید: <هریک قاشق غذاخوری سس مایونز، 15 گرم وزن دارد که در این 15 گرم، 10 گرم چربی دیده می‌شود و در مجموع دارای 100 کالری انرژی است. البته بهتر است این چربی، از روغن زیتون و سایر روغن‌های مایع باشد. به همین منظور در حین خریداری سس مایونز باید به برچسب تغذیه‌ای و ترکیبات تشکیل‌دهنده آن توجه کرد و سسی را تهیه نمود که مرغوبیت بیشتری دارد.>
مایونز، همیشه بد نیست
امروزه، سس مایونز یکی از اجزای تکمیل‌کننده انواع غذاهای حاضری به حساب میآید. بنابراین باید تغییری در فورمولاسیون این سس لذیذ ایجاد کرد تا همه با خیال راحت، بتوانند از آن استفاده کنند.
دکتر کیمیاگر، در این رابطه می‌گوید: <با وجود آنکه در زرده تخم مرغ، 250 میلی گرم کلسترول وجود دارد، اما برای تهیه مایونز در حجم زیاد، از مقدار کمی زرده استفاده می‌گردد، به طوری که، در یک قاشق غذاخوری آن، حدودا 10 میلی‌گرم کلسترول وجود دارد. بنابراین سس مایونز از نظر کلسترول مشکل ساز نیست، اما امکان دارد بر اثر افراط در مصرف این ماده غذایی چرب، چاقی و به دنبال آن افزایش چربی خون ایجاد گردد.> وی می افزاید: <در ضمن، همین یک قاشق غذاخوری سس، 80 میلی گرم سدیم دارد که برای افراد فشار خونی، مضر است، اما برای افراد بالغی که روزانه باید 1000 تا 2000 میلی گرم سدیم دریافت نمایند، بلا مانع است