دست‌ها را واقعا باید شست

با اینکه خیلی ساده و آسان است، اما بیشتر وقت‌ها زیر بار انجام دادنش نمی‌رویم. شستن دست‌هایمان را می‌گویم.

برای انجام ندادنش هم بهانه‌های زیادی داریم؛ مثل بچه‌های کوچک به کف دستمان نگاهی می‌اندازیم و می‌گوییم چرک نیست، دستمان را به جایی نزده‌ایم! تازه اگر کثیف هم شده باشد، وقت شستنش را نداریم! اما واقعیت این است که هنوز باور نداریم شستن دست با نشستن آن فرقی دارد. درحالی که واقعا تفاوت دارد.

متخصصان می‌گویند مهم‌ترین راه انتشار میکروب‌ها، دست‌های ما هستند. هر سانتی متر مربع از پوست دست، حدود 1500 باکتری دارد. تحقیقات اخیر نشان داده که برای پیشگیری ازانتشار عفونت‌های تنفسی، شستن دست، حتی از دارو هم مؤثرتر است.

این همه تأکید بر شستن دست‌ها خیلی هم عجیب نیست؛ چون عوامل بیماری‌هایی مانند مسمومیت غذایی و انواع اسهال، ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا ، سارس و هپاتیت آ و حتی میکروب‌های خطرناک‌تری چون باکتری‌های مقاوم به درمان (سوپر باگ‌ها)، همه و همه به‌وسیله همین دست‌ها منتقل می‌شوند. حالا باز هم بگویید وقت ندارم!

یافته اخیر محققان انگلیسی - که در آخرین شماره BMJ، مجله پزشکی انگلستان منتشر شده- نشان می‌دهد موانع فیزیکی مانند شستن مرتب دست‌ها، پوشیدن ماسک، دستکش و روپوش در پیشگیری از انتشار و انتقال ویروس‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا و سارس مؤثرتر از دارو عمل می‌کند.

از آنجا که با سرد شدن هوا احتمال همه گیری آنفلوآنزا وجود دارد، مقامات پزشکی این کشور با 2 برابر کردن حجم داروهای ضد ویروس، خود را برای مقابله با این بیماری آماده کرده‌اند. با این حال بیش از 50 بررسی نشان داده که لازم است راه‌های ساده و کم خرجی که ذکر شد، در برنامه‌های کشوری اولویت بالاتری داشته ‌باشند. چون شواهد نشان داده که واکسیناسیون و داروهای ضد ویروس برای قطع انتشار ویروس، کافی نیست.

در این مطالعه انجام مداخلاتی مانند واکسیناسیون، دادن داروی ضد ویروس، جداسازی، قرنطینه، استفاده از موانع فیزیکی مانند ماسک و رعایت بهداشت فردی برای پیشگیری از انتقال ویروس‌های تنفسی از حیوان به انسان و از انسان به انسان با هم مقایسه شد. پس از مقایسه، محققان به این نتیجه رسیدند که شستن دست‌ها، پوشیدن ماسک، دستکش و... به تنهایی در جلوگیری از انتشار ویروس مؤثربوده و اگرهمه با هم استفاده شود، اثرش بیشتر هم می‌شود.

مطالعه دیگری هم که در ماه گذشته در مجله کتابخانه کوچران در ایتالیا منتشر شد، نشان می‌دهد که شستن دست‌ها تنها با صابون و آب، روش ساده و مؤثری برای پیشگیری از انتشار ویروس‌های تنفسی- از سرماخوردگی ساده گرفته تا انواع کشنده بیماری- است. همان‌طور که می‌دانید آنتی‌بیوتیک‌ها نمی‌توانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا و سایر بیماری‌های ویروسی را درمان کنند، اما شستن دست‌ها می‌تواند جلوی انتقال این بیماری‌ها را بگیرد.

دستت را بشوی تا اسهال نگیری!

این را دیگر مادر بزرگ‌های ما هم می‌دانستند که با شستن دست می‌توان از انتقال انواع اسهال جلوگیری کرد. با این حال محققان کارولینای شمالی اثر آموزش بهداشت درباره روش صحیح تعویض پوشک، آماده‌سازی‌ غذا وشستن دست را در مهد کودک‌ها بررسی کردند و دیدند که این آموزش می‌تواند باعث کاهش بیماری‌های اسهالی و موارد غیبت به علت بیماری در این مراکز شود.

علاوه بر این، مرکز کنترل و پیشگیری ازبیماری‌های عفونی آمریکا، برای اثبات این قضیه در 87 مدرسه چینی، برنامه شستن دست‌ها با صابون و بدون آن را اجرا کرد و متوجه شد در گروهی که دست‌ها با صابون شسته شده بود، میزان غیبت از مدرسه در هفته کمتراز گروه دیگر بود؛ یعنی شستن دست با صابون توانسته جلوی بیمار شدن و در نتیجه غیبت از مدرسه را بگیرد.

مطالعه دیگری در آتلانتا نیز نشان داده شستن دست‌ها با صابون معمولی در کودکان زیر 5 سال می‌تواند تا 50 درصد بروز ذات الریه و تا 53 درصد بروز اسهال و 34 درصد زرد زخم را در کودکان زیر 15 سال کمتر کند.

اهمیت این کار وقتی برایتان آشکارتر می‌شود که بدانید آمار کودکان زیر 5 سالی که هر سال در اثر اسهال و عفونت تنفسی تحتانی می‌میرند، 5/3 میلیون نفر است؛ در حالی که همین شستن ساده دست با آب و صابون می‌تواند جلوی بسیاری از این مرگ‌ها را بگیرد. این حرف شاهد هم دارد.

در آماری که محققان انگلیسی به دست آوردند، شستن دست با صابون توانست خطر اسهال را 42 تا 47 درصد کم کند، ‌طوری‌که جان یک میلیون نفر از مرگ در اثر این بیماری نجات پیدا کرد.

مشابه چنین تحقیقی در بنگلادش هم انجام شده و غیراز اسهال روتاویروسی، شستن دست در کاهش سایر موارد اسهال اثر داشت. حتی در برمه هم درباره فواید دست شستن تحقیق کرده و متوجه شده‌اند این کار می‌تواند تا 40 درصد بروز دیسانتری (اسهال خونی) را پایین آورده و همچنین موارد مرگ و میر دراثر اسهال را کم کند.