آسیب های جسمی قرنطینه برای دانش آموزان و دانشجویان

قرنطینه به دلیل شیوع ویروس کرونا، مخاطرات سلامت عصبی-عضلانی-اسکلتی را برای دانش آموزان و دانشجویان به همراه خواهد داشت.

به گزارش ایسنا، در روزگار قرنطینه، قشر دانش‌آموز و دانشجو  با خطراتی جدی در زمینه از دست دادن سلامت سیستم حرکتی خود روبرو است که دو دلیل عمده دارد؛ دلیل نخست کم تحرکی، که در وهله اول موجب شده است خطراتی مانند شیوع چاقی و اضافه وزن در این قشر افزایش یابد و پس از آن این تحرک پایین باعث شده است تنوع حرکتی برای مغز بسیار کم شود.

شیوع چاقی و اضافه وزن

بر اساس منابع علمی به خوبی می‌دانیم افزایش وزن یکی از عوامل به وجود آوردنده یا تشدید کننده ناهنجاری‌های بدنی است، از این رو به نظر می‌رسد خانواده‌ها باید یک رژیم حرکتی و غذایی مناسب را برای پیشگیری از اضافه وزن فرزندان خود با مشورت متخصصان امر در نظر گیرند.

کاهش تنوع حرکتی

مورد دوم بحث کاهش تنوع حرکتی است؛ این عامل موجب می‌شود، افراد به ویژه آن‌هایی که در سنین پایه هستند، از تجربیات حرکتی متنوع محروم باشند، بنابراین این فقر حرکتی موجب می‌شود تا قشر حرکتی مغز تجربه مورد نیاز را برای برنامه‌ریزی حرکات جدیدی که فرد ممکن است در طول زندگی روزانه با آن روبه رو شود را به دست نیاورد و بدین ترتیب زمینه برای به وجود آمدن برخی از ناراستایی‌های قامتی در اثر فقر حرکتی به وجود می‌آید.

اما دلیل دومی که سلامت قشر در حال تحصیل ما را با خطرات جدی مواجه می‌کند این است که دانش‌آموزان و دانشجویان به منظور رسیدگی به امور تحصیلی خود مجبور به استفاده بیش از حد از تلفن همراه، تبلت یا رایانه هستند، بنابراین فقر حرکتی از یک سو و تکرار الگوهای بد حرکتی که در هنگام کار با این وسایل به وجود می‌آیند تهدید مهمی برای به وجود آمدن تغییرات در راستای اسکلتی فرد هستند.

مخاطرات حرکتی قشر در حال تحصیل در قرنطینه

به همین خاطر با توجه به اهمیت راستای بدنی در تضمین سلامت عصبی-عضلانی-اسکلتی به بررسی مشکلات به وجود آمده در راستای بدنی این قشر می پردازیم.

سر به جلو

قرار گرفتن سر جلوتر از حالت طبیعی با عنوان ناراستایی سر به جلو شناخته می‌شود، این حالت که ممکن است با کاهش یا افزایش قوس گردنی همراه باشد، می‌تواند یکی از عوامل به وجود آورنده دردهای مزمن ناحیه گردنی و در صورت تداوم دیسکوپاتی (آسیب دیدن دیسک بین مهره‌ای) شود.

یکی از عوامل به وجود آوردن سربه جلو تکرار وضعیت نادرست سر حین کار کردن با گوشی موبایل یا تبلت است. متناسب با شرایط قرنطینه و آموزش غیرحضوری، دانش‌آموزان، دانشجویان و حتی مدرسان مجبور هستند ساعات زیادی را با این وسایل بگذرانند و حفظ راستای صحیح سر به صورت مداوم بسیار سخت است به ویژه برای کسانی که دارای ضعف بینایی هم باشند.

به طور معمول افراد حین کار با وسایل مربوطه سر خود را جلوتر از حالت طبیعی نگه می‌دارند. نگهداری سر در این وضعیت به مغز بازخوردی می‌دهد مبنی بر تمایل فرد برای نگهداری سر در وضعیت جدید و این بازخوردها به مرور مغز را برای برنامه‌ریزی وضعیت جدید سر یعنی جلوتر از حالت طبیعی  آماده می‌کند.

بدین ترتیب عضلاتی که عمل خم کردن سر به جلو (فلکسورهای سطحی) و بالابردن کتف را انجام می‌دهند، بیش از حد معمول فعالیت می‌کنند و عضلاتی که باعث ثبات قوس گردنی می‌شوند (فلکسورهای عمقی) کمتر از حد طبیعی خود فعالیت می‌کنند و با گذشت زمان فعالیت بیش از حد عضلات نامبرده موجب تغییر الگوی تنفسی از تنفس عملکردی به تنفس ترقوه‌ای می‌شود، اینگونه که فرد به جای این که از دیافراگم برای انجام عمل تنفس استفاده کند، از عضلات استرنوکلیدو ماستوئید استفاده خواهد کرد.

اگر تکرار این الگوهای حرکتی ادامه داشته باشد، یک سازگاری غلط در مغز به منظور نگه‌داشتن وضعیت جدید سر اتفاق می‌افتد. این سازگاری غلط علاوه بر این که باعث سفت شدن بیش از حد عضلات پرکار می‌شود، موجب خواهد شد راستای قوس گردنی، پشتی و حتی کمری دچار تغییر شوند.

تغییر در راستای قوس‌های ستون مهره‌ها موجب خواهد شد تا مشکلاتی برای فرد به وجود آید؛ اول این که چون عضلات در طول طبیعی خود کار نمی‌کنند پس هزینه انرژی مصرفی فرد افزایش می‌یابد و افزایش هزینه انرژی به خستگی در عضلات منجر خواهد شد.

خستگی عضلات باعث افزایش فشار بر ستون مهره‌ها به ویژه دیسک‌های بین مهره‌ای می‌شود، افزایش فشار روی دیسک آنها را مستعد به وجود آمدن مشکلاتی مانند برجستگی، فشار بر ریشه عصب و فتق یا بیرون زدگی خواهد کرد، بدین ترتیب اگر این چرخه معیوب ادامه داشته باشد، با درگیر شدن عصب یا طناب نخاعی احتمال از بین رفتن توانایی حرکتی در مقطع مورد نظر در طولانی مدت دور از انتظار نخواهد بود، پس بهتر است از همین لحظه به فکر پیشگیری از به وجود آمدن مشکلات ذکر شده بود.

پیشنهاد برای کاهش مخاطرات

بر اساس این مطلب که از سوی محمد خرمی مقدم، کارشناس ارشد حرکات اصلاحی تهیه شده و از سوی فدراسیون پزشکی ورزشی در اختیار ایسنا قرار گرفته است، پیشنهاد می شود در آموزش دروس آنلاین هر ۱۵ دقیقه وقفه ایجاد شود تا مدرس و شاگرد وضعیت صحیح بدنی را بازیابی کنند و با انجام برخی از نرمش‌های مفید از خستگی عضلانی جلوگیری کنند.

معلمان ورزش و اساتید تربیت بدنی می‌توانند متناسب با ویژگی‌های انفرادی شاگردهای خود و امکانات در دسترس، برای آنها تمرینات متنوعی ارسال کنند تا افراد بتوانند علاوه بر ایجاد تنوع حرکتی در زندگی روزانه سلامت و تناسب جسمانی خود را حفظ کنند.

خانواده ها می‌توانند به جای امر و نهی معمول به فرزندان به ویژه فرزندان کوچک تر (به طور مثال صاف بشین، قوز نکن و ...)، بازی‌های خلاقانه طراحی کنند و در آن وضعیت درست نشستن را به کودکان خود آموزش دهند؛ به عنوان مثال یک هدف را در جایی قرار داده، به صورت صحیح و صاف بنشینید و با توپ هدف مورد نظر را مورد اصابت قرار دهید. برای تشویق بیشتر بچه‌ها می‌توان به صورت مسابقه این بازی را انجام داد و برای آن جایزه نیز در نظر گرفت.

در صورتی که دارای درد تیرکشنده، سوزش، گزگز یا مور مور در ناحیه گردنی، شانه‌ها یا دست‌ها هستید، حتما با پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست مشورت کنید و اگر حس می‌کنید نمی‌توانید سر را در جای درست خود نگهدارید، بهتر است با متخصص حرکات اصلاحی مشورت کنید تا در صورت لزوم با انجام تمرینات خاص بتوانید توانایی خود را بازیابی کنید.